I Gam Politics ah Saptuam-te Panlakna Poimoh Kin

 



I Gam Politics ah Saptuam-te Panlakna Poimoh Kin

 

Tulai Manipur Government nasep dante i muh chiangin i gam politics dinmun lauhuai dan, lunghimoh huai dan, lungphawng huai lua ahihdante i thei chiat uhi. Hun bangtan hiam paisa apan i pupa luahsa gam, i pupa hon satsak gam leitang tunga paulam tuamtuam zanga government in Reserved Forest, Wetland, Wildlife Sanctuary, Eviction, Park leh Suangphuh kibawlte i muh chiang un i nakngek hon dotkha in na i sa petmah uhi. I politics dinmun siat dan leh hoih louh dante pona chiat i hiding ua social media tuamtuamte, local news leh vantang houlimnate tungtawn in i sekhia zel uhi. I kahna aw, lungkhamna aw suakte, beidotna kampaute hiai platforms-te tungtawn in i suahkhia uhi. Kuapeuh a neu-a-lian, a tek-a-khang in i gen kheukhou ua, ahihziakin, bangmah hihthei i neikei uhi. Kihehpihhuai kasa mahmah hi. Pathian thumanlouh ziaka Judate, Babylon gam a hawlmang (exile) a om lai ua, Babylon lui gei khawnga tu a Zion ngai a kap a (Sam 137:1), “Mi gam peuh ah Toupa la bang chiin i sa thei dia?” (v. 4) chi a dotna a kidot lai uh toh ka teh hi. Judate gamdang (Babylon) ah puakmang in om ua, himahleh, tulel dinmun in i pupa hon satsak gam mahmah ah hawlkhiat a ki-om maimah di bangta hi. Om bang hilehang, i Pathian hing i bethei ding uam? Kuapeuh a dia kivelthakna ding om lua eive chih hon ngaihtuahsak hi.

 

I Gam Politics ah Saptuam-te Kihel Kin Poimoh

I gam politics toh kisai a mipite gensaktu ding, panla masa dinga i telte (MLAs), ei hon humbit dinga i political issue-te sual dinga i muan mahmah uh sum-le-pai, tha-le-zung a i panpih, i thumpih gige uh i nam sepaihte, leh i CSO heutute un panlak theihna tenga lak nung ua hiai bang dinmun a om lai i hihman un i politics toh kisai in saptuam in bang chibang a panla a role play ding? Or bang tan politics a kihel (involve) ding chihte kei mimaltak in dotna poimoh kasa mahmah hi. Panlak theihna teng alohsap nunga Pathian hatna muanga saptuam in ma ahon kaih a pan (initiative) poimohtak ahon lak ding poimoh kana sa gige a, selua lawmlawm dingin ka gingta kei a ziak tuh Lai Siangthou toh kikalhna om in ka mukei hi, ban ah lametna liantak ka neih ziakin ka ngaklah mahmah hi. Mi khenkhat muhdan in saptuam politics thil a kibuallouh ding chi in boundary lianpi abawl uhi. Boundary bawl apoimohna om tham a, himahleh, tu i dinmun in saptuam-te nasatak a politics a kihel a role poimohtak la dingin ahon phutluih in ka mu hi. Bangziakin? I gam in gam itna diktak, mipite itna diktak, Pathian’ mission nasepna, leh siangthouna toh politics saina apoimoh petmah hi. Kingohtuahnate, kimuanlouhnate, sum-le-pai deihtaknate, thuneih utnate, leh a dangdangte ziakin i gam political issue-te saikhak (deal) a omlou a, i politics dinmun selua ahihman in politics siangthou a lunglut Pathian hatna toh saptuam-te panlakna in lohchinna hon tun ding hi. Ban ah, mipite’n saptuam ah kinepna lianpi; khalam, salam, lungsim, ginna, hindan ding tanpha i neih ziak un saptuam-te nasepna ah muanna kinei lian mahmah hi. Huaiziakin, Pathian hatna muanga saptuam-te panlakna lou in i political issue-te uh i hihveng zoukei ding uhi. Saptuam-te i gam politics ah tua akihelna sang ua nasa zawsem a hong kihel ua ma hon kaih uh alunggulh huai mahmah hi.

 

Lai Siangthou Leh Politics

Pathian in anam tel Israelte politics a saidan gensau ngailou in Thukhun Lui ah chiangtakin i muthei uhi. Joseph (Egypt) leh Danel (Babylon) politics ah kibual ua, role poimohtak government ah alak ziak un amau vaihawm sungin a gam uh lohching mahmah hi. Zawlnei Amos politics a kihel in Israelte politics leh social issue-te nasatak in atangkoupih hi. Thukhun Thak ah, John the Baptist leh Jesu Khrist in leng politics leh social issue toh kisai agen uhi. Lai Siangthou a Pathian’ thaunilhte, mizatte leh zawlneite’n dikloutak a politic sai a vaihawmte dem in diktaka vaihawmna a tangkoupih uhi. I gam politics a saptuam-te’n role poimohtak a lak uh tuh khami/khalam vailouhna (spirituality) minsiatna (detract) ahikei hi. A taktakin, Lai Siangthou sinsakna toh kituak a politics akibual a role poimohtak lakna tuh khamitna ahi. Khamitna kichi politics leh social issue-te toh kizomlou/kisaikhalou tuh khamitna taktak hi hiam chih ginmohhuai leh dottuak (questionable) ahi. Banah, Lai Siangthou deihna banga gam-le-nam itna (patriotism) tuh khamitna ahi. Pathian in a thilsiamte enkaitu (good stewardship) hidinga gingtute hon nagot sepsuahna ahi. Huaiziakin, saptuam heutute’n i political issue-te ah role poimohtak a hon lak ua, political solution omtheihna dinga khuam poimoh pen ahihdan uh thei a socio-political issue-te ah nasa zawsem a pan hon lak ding i lamen ahi. Tu i gam politics dinmun ah saptuam in role poimohtak alak kin poimoh hi.

 

Politics tuh Pumpelh Theihlouh ahi: Pathian’ Mission

Hun paisa in Khristian-te, Or Saptuam-te Tanchinhoih (gospel/mission) hilhchetna bukim zoulou deuh in khalam hotdamna kia in hilhchetna i pia uhi. Pathian’ mission i chih chiangin khalam hotdamna kia ngaihtuah in a om hi. Himahleh, tuni chiangin Pathian’ mission zaa leh bukim zaw in i kihilhchian ua i thei uhi. Kipahhuai lua! Ahihziakin, a taktakin i theihsiam leh sinsakna luipen i paikhia thei taktak naikei ua, huaiziakin, i mission muhdan in politics leh social thilte i huam khasak thei taktak kei uhi.

 

Pathian’ mission (The Mission of God/Missio Dei) ahihleh Jesu Khrist a Pathian hotdamna thiltup leh nasep in mihingte pumpi (holistic mission) hotdamna ahuam khasak hi. Pathian hotdamna tup-le-ngim in khalam hotdamna kia ahikei a, taksalam phetlou in i tawndawn, paidan, i gam leitang-te (society, socio-politics) tengteng ahuam tel hi. Huaiziakin, tu i political issue-te leng Pathian’ mission lakah seh khat ahi. Pathian in Israelte a hotkhiak lai in a khalam kia uh hon khia lou in a taksa uh banah gam leitang ah zalenna apia lai hi. Jesu Khrist in khalam kia a hihdam kei a, taksa damloute leng ahihdam hi. I mission muhdan uh etthak a, politics leng Pathian’ mission laka khat ahi chih lungsim toh i et poimoh ahi. Huaiziakin, hotdamna kichi tuh khalam kia hilou in a khenlam a mihingte hinna leh a ki-uk theihna (politics) leng a telkha hi. Toupa’ Thumna in agen chiang hi: “Na gam hong tung hen. Na deihlam van a kihih bangin lei ah leng kihih hen” (Matt 6:10) i chi uhi. Pathian’ Lalgam lei ah tung ding dinga gingtute lamet ahi a, i tun dingin i mohpuak uh ahi. Politics tuh Pathian’ mission laka telkha ahihman in i pumpelh theikei uhi. Pathian hon thupiak mission nasepna i sep ding mah ahihman in politics a saptuam siangthoutaka kihel ding ahi.

 

Bang Chibang a Panla Ding?

I gam politics dinmun in saptuam-te “prophetic ministry” nasepna a phutluih hi. Zawlnei/ prophetic i chih chiangin i political solution omtheihna dinga mipite sik-le-tanga policy, structure, leh issue tuamtuamte, Pathian leh Jesu Khrist min a houlim a kikum a genkhawm ding chihna ahi. Nasep theihna tampi om mahleh, i context ah, hiai nasepna apoimoh pen hi. I context et in, i nam heutute, MLAs leh CSO heutu tuamtuamte’n panla mahle uh kiguptuamnate, mahni thu deihnate, leh sum-le-pai in vaihawm abat ziakin a lamzang thei taktak kei hi. Huaiziakin, hichibang hun a Pathian’ thaunilhna tang saptuam heutute’n initiative or panla a nam heutute, nam sepaihte, saptuam heutu tuamtuamte, MLAs or politicians, dan siamte, pilna siamna neite laisiamte platform khat a piikhawm a i gam maban panlak didan nouneltaka thumna toh Lai Siangthou deihdan a genkhawmpih zel a apoimoh bang zel a consultative meeting sam a, panlaknate pulak a mipite theih dinga puangkhia zel dia ma hon kaih uh alunggulh huai petmah hi. Kimohsa mailou a, i hihkhelhsate apan ki-etthakna nei a, khekhat suankhawm a politics kichi Pathian’ mission ahi chih lungputna toh en a kal i suan i gam in apoimoh petmah hi. I gam a dia thumna nei in pan i la ua, pulpit ah i awlmoh leh vei thu hoih leh manpha taktak i gen ua, i hihhoih uhi. Himahleh, thumna nei gige ahihziaka i mohpuakna semsuah lou a gal et thoh in gah a suang taktak kei ding hi. Thumna a kalsuanna ban suan beh lai ni. Thum in sem lehang lohchinna om theipan ding hi. Huai dingin saptuam-te leh Khrist a gingtute’n political solution om theihna dinga pilvangtak a pan i lak uh hun luata ahi. Dai maimai thei i hinawn kei ua, Pathian hatna muanga khut lik a kalsuan hun ahita (Thagum zanga sisan suahna gen ka hikei). I gam abit keileh saptuam leng abit kei zawsem ding hi. Huan, saptuam in hiai bang hun a kituahna ding, pankhawmna ding, kineksiatnate, diktatnate, chihtaknate, kimuantuahna thute naktak a atangkoupih ding ahi.

 

Atawpna dingin, saptuam heutute thu ngaikhia a, Pathian in amaute tungtawn apan i political solution omtheihna dinga ahoupihnate kuapeuh in ngaikhia in zui lehang i lohching ding hi. Huan, saptuam in hangsantak a kampau toh gamtat a thudik (forthright), bawlhoihna thu (constructive), leh kilamthakna thute (innovative) nasatak a agen poimoh ding hi. Alehlam ah, i daih dide leh kuapeuh i suaktak kei ding ua, i pupa satsa gam ah puakmang in i om ding ua, phetlou in, zalentak a i Pathian hing biakna tanpha uh kham in hong om ding hi. Huaiziakin, saptuam-te/gingtute tuh hichibang politics dinmun hoihlou laka “chi leh vak” (salt and light) hidinga sapte i hi uhi (Matt 5:13-16). Chi in a kisia (decay) dilak a kemhoih leh a dal bangin saptuam-te tuh i gam politics dinmun setak laka Pathian hatna toh hon humbit dinga panla thei omsun ahi. Saptuam in ma hon kaih a pan nasatak a hon lak chiangin i nam heutute lakah kilemmna, pankhawmna hong om ding a huchiin i politics ah kikhekna hon tun ding hi. Politics apan a suahtakna leng Pathian’ hotdamna nasep a tel ahihdan theisiam a A’ mission a ngaihtuah a panla thak thei dingin Toupa’n simtute hon vualzawl hen.

 

By Kapsuanmung

youngreformed@2023


Post a Comment

0 Comments