MELMATE
A DIA BANG CHI THUM DING?
THUMAPI
Buaina tuak a buailou bangbang a om.
Lungkhamna tuak a lungkhamlou bangbang a om. Kahna ding mauna ding hau a hau,
hilehle, bangmah chiloudan a om. Huat a huat bang nei, ahihhang a holou
bangbang a om. Kipak hetlou leh lungkim hetlou hinapi, kipaktak leh lungkimtak
hileh kilawmtak a hinkhua zang. Kuamah kiah lah bangmah gen lou. Mi’n a dot
chia ginatak a bangmah genlou. Kuamah kiah va kum ut samlou zel. Hon theisiam
kei un teh, a dikloulam in ana lakha un teh, ahihkeileh mi’n ka hoihlouhna leh
hatlouhna hon thei kha ding uh chia hinkhua aguk a zat utte i hi uhi. Apoi
mahmah tuh huaibang ngaihtuahna toh Pathian i naihzel uh ahi. I mihinpihte
kiang ah kum ngamlou i hihman un Pathian kiang ah kipulak ding leng haksa i sa
uhi. I hihna leh dinmun taktak i gen kei leh i lawm-i-gualte leh mite’n hon
panpih didantak un hon panpih theilou uhi. Huai bang in Pathian kiang ah i
dinmun leh hihna taktak i genlouh chiang in amah kimuang taktak lou chihna ahi.
Huchibang ahihleh tutung buaina toh kisai ah nambing khat sih huat a huat, amin
uh, apau uh leng za utlou i hihlai un, Toupa kiah i huatna teng gen leng
Toupa’n a za ut diam? Hon hehsan diam? Chih ngaihtuah huai mahmah hi. Jesu’n Mathai
5:43–44 ah, “na melmate it un” chi a, en tua i melmate i huatna leh
iplahna thu Toupa kiang ah tut ding chih tuh “Khristian huailou” lua hilou ding hiam? chih
ngaihtuahna a omthei ahi. I thumna hon subuaitheitu khat leng ahi. Huaiziakin,
a tung uah lungkimlou ziak a, huaibang lungsim polou dan a Pathian kiah i thum
chia “alem kineih di maw?” Ahihkeileh ahi bangbang agen khe ding? I
Laisiangthou in i melmate toh kisai bang ana gen de aw? chihte ngaihtuah ding
leh sut ding a hoih khat ahi.
LAISIANGTHOU LEH MELMATE A DIA THUMNA
I Laisiangthou ah melmate toh kisai mun
tamtak ah ana kigelh hi. Pathian mite’n a melmate uh toh kisai Pathian kiang ah
ana bangchi tut zel ua chih en ding i hi. Melmate toh kisai in David in Sam
laibu ah hunkhop agelh hi. Sam laibu a laa kigelh tengteng a “phatna laa”
ahivek kei a, a chi tuamtuam kigawm ahi. Huailak ah khenkhatte “Pathian
Phatna leh Kipahthugenna,” “Kumpite kiang a sak,” “Pilna leh theihna toh kisai
kigenna,” “Toupa kiang a kahna leh phunna” chihte a pipente ahi ua, khenkhatte
a chituamtuam kigawmkhawm ahi uhi. Melmate toh kisai thumna tuh, “Pathian kiang
a kahna leh phunna laate” lak ah atel hi. Sappau in “imprecatory
Psalm” a
kichi a, huai tuh “Mahni
melmate hiam ahihkeileh Pathian melma hi a i theihte tung a hamsiatna leh
siamsiatna laate” chihna ahi. Huchibang ahihleh
amaute ana bangchi thum ua le? Tulaitak ei dinmun toh kituak, State government
kia hilou a, Centre Government tan natawm a hon kimelmakna toh kisai in eite
leng“imprecatory
Psalm” zang a thum theih ahi. Melmate hamsiatna leh samsiatna laate
(imprecatory
Psalm) lak a apipente tuh Sam 5, 10, 17, 35, 58, 59, 69, 70, 79,
83, 109, 129, 137, leh 140 te ahi uhi. A gente uh khenkhat i en ding.
Sam 5:10 Pathian aw, amaute mawhpaih inla,
Amau
thusawm mah in amau mah puk uhen;
A
tatleknate uh a tam luattak ziak in amaute paikhia in,
Amau
lah na tungah a hel ngal ua.
Sam 10:15 Migilou leh mi sual ban hihtansak in,
A gitlouhna sit neilou
in zongkhe sipsip in.
Sam 35:4-5 Ka hinna thah ding a zongte,
Zahlaksak leh
mualphousak in om uhen;
Hon hihsiat danding
geltute tuh,
Nohkik leh buaizaksak in
om uhen,
Buhsi huih in a mutleng
bang uhen la,
Toupa angel in amaute
hawlmang hen,
Sam 129:5-6 Zion mudahte tengteng
Hihzahlak in om uhen la,
kilehkik uhen.
Intung sanga loupa pou,
A khan pichinma a vul
bang hi uhen.
Sam 140:8-9 Toupa aw, migilou lunggulh pe het ken,
A thilgel gilou
hihpichingsak ken;
Huchilou in zaw, a
kiliansak kha ding.
A hon umkimvelte lu bel,
A muk ua thugiloute’n
khuh hen aw.
Mei-amte’n amaute buak
henla;
Meikuang sung a paihlut
in om uhen,
Thoukhe zou nawn hetlou
ding in,
Kokhuk thuktak a pahlut
in om uhen.
A tung a Bible tang tamloute apan in
Bible a mite’n a melmate uh Pathian kiang a tutdan uh i muthei hi. Nasa thei
mahmah hi. Vualzawlna kampau khat lel leng akimu kei a, “a nasep hoihloute uh
ziak in sumangthang in”, chih ahi mai hi. A tam zaw anuai ah a sim behtheih
ding―Sam. 5:10; 6:10; 7:6; 9:19-20; 10:2,15; 17:13; 28:4; 31:17-18;
35:1,4-8,19,24-26; 40:14-15; 41:10; 54:5; 55:9,15; 56:7; 58:6-10; 59:5,11-14;
63:9-10; 68:1-2; 69:22-28; 70:2-3; 71:13; 79:6,10-12; 83:9-18 (cf. Vaihawmte 4:15-21; 5:25-27); 94:1-4;
97:7; 104:35; 109:6-19,29; 119:84; 129:5-7; 137:7-9; 139:19-22; 140:8-11;
141:10; 143:12.
HAMSIATNA LAATE I THUM CHIANG A
THEIHTUAK THILTE
1. Hamsiatna
Laate Zang a i Thum Chiang in Ei Hehna leh Thangpaihna Pansan a Thum Ding
ahikei a, Pathian (a diklou leh hoihlou mai a omtheilou) Hihna Pansan a Thum Ding.
Sam 5:4-6 ah David a melmate siatna dia
a thumlai in Pathian hihna ana pansan hi. Huaite tuh, “Nang lah gitlouhna
kipahpih Pathian na hi ngal kei a,” “Na kiang ah gilou himhim a teng kei ding
hi,” “Mi ki-uangsakte na mitmuh ah a ding thei kei ding ua,” “Thulimlouhna
hihte tengteng nang na hua hi,” “Zuau gentute nang na hihse gawp ding a,” “Sisan
suah hatte leh khemhatte Toupa’n a kih hi.” chi’n ana thum a huaite tungtawn a
vaikhawm khum ding in ngen hi. Huaimah bang in eite’n leng Pathian hihna pansan
a ginglou mite’n nasetak a hon bawldan uh Pathian kiang ah i tunthei uhi.
2. Toupa’
Thuchiamte Pansan a Thum Ding.
Ecclesiastes 8:13, “Migiloute a khan uh
atou kei ding hi, Pathian a lauhlouh ziak un,” chih i muthei hi. Laisiangthou
ah migiloute hausa leh nuamsa a om ahihdan uh akigelh a, huai banah a tawpna uh
leng akigelh hi, huai tuh Toupa’n vaihawm khum a akhan uh toulou ding chih ahi.
A hinkhua tawpna lam hoihloutak leh huaisetak in zang ding uhi. Huchibang a
thil hoihlou hih a nuamsa a omte toh kisai in hiai Ecclesiastes 8:13 na khawng
thum theih hi. Toupa’n migiloute’n nuamsa den lou ding uh ahi chih hon chiam
ahihman in huai thuchiam zang in thum theih hi.
3. Pathian’
Diktatna leh Sianthouna in Vaihawm leh Chih Deihna Lungtang toh Thum Ding.
Khovel sualna leh gitlouhna in a dimta
a, thildik hih te’n a sepgah kilawm uh mulou, thil gilou hihte’n a sepgah uh
khumtak a at uhi. Diktattak a vaihawm leh semte maizumna gam, dikloutak leh
hoihloutak a semte maingal na gam. A diklou leh thuzuau a kingohna gam. Pathian
lim-le—melpu a siam ngoihngoih mihingte nangawn zahtaklouhna, bawlsiat leh tualthahna
gam ahi. Mihingte khelhna hih ding a Pathian in hon siam ahikei hi. Khelhna toh
leitung a hing ding a hon omsak leng ahikei hi. Khelhna leh siatna lak a vak (light)
hiding a hon siamte i hi uhi. Huaiziakin, Pathian lalgam hoih bukim akitunding
theihna ding in “giloute lakhe ding leh sumang ding, leh Ama diktatna leh
hoihna a leitung dimzaw ding a thum ding ahi.”
Mathai 6:10 ah, “Na lalgam hong tung
hen, na deihlam van ah akihih bang in, lei ah leng kihih hen” chia i thum
chiang un “khelhna, gilou, leh sual chi tengteng tengteng mang hen” chia thumna
ahi. Huaiziakin, hiai pen leng “giloutung a hamsiatna thumna” khat ahi. Pathian’
lalgam tung ding a thum tuh Toupa deihlam ahi.
4. Huatna
leh Muhsitnate apan Kiveng Kawm a Thum ding.
Sam 139:23-24 ah David in, “Pathian aw
ngenteltak in hon en suk inla, ka lungtang thei in; hon chian inla, ka
ngaihtuahnate thei in, huan kei ah gilou-salou lam mawngmawng a om hiam om lou,
en inla, khantawn lampi ah hon pi in.” chi’n ana thum hi. Toupa’ melma giloute,
A melmate ahihziak a hua leh deihlou hilou a, mahni ngaithuahna leh lungtang
ziak kia a melma a i bawl khak ding i kiven ding ahi. Toupa tungtawn in hi
henla, mahni gitlouhna tungtawn in hikeileh a deihhuai hi. Huai ding in David
bang a Toupa i ki-ettel sak a i kisuk siangsak zel ding ahi.
5. Pathian
ah Pianthakna hon Neihtheihna Ding ua Thum Ding.
Mathai 5:44 ah Jesu’n, “Ke’n zaw kon
hilh ahi, na melmate uh it unla, a hon sawite thumsak un,” chi hi. Melmate it i
hi chih akilatna thupipen khat tuh a khelhna uh akisiktheihna ding ua
thumsak leh Pathian a hotdamna a muhtheihna ding ua thumsakna ahi. Tutak a i
melmate un apoimoh pipen uh tuh sum-le-pai leh thil dang ahikei a, thudik
thutak a theih ua, zuau a genlouh ua, Pathian amuh ua a pianthak ding uh ahi.
Huai ding a i thumsak ding uh ahi.
THUKHITNA
Pathian mite’n a melmate uh toh kisai
Pathian kiang ah ana tut lotham uhi. Ahihhang in amau Pathian kiang a atut
chiang un Toupa’ hihnate, thuchiamte, a sianthounate, leh a tung ua gingloute
gamtatnate pansan in ana thumzel uhi. Ei te’n leng diklou a i theihte Pathian
kiang i tut uh a hoih a asiangthou lou tuan kei hi. Pathian muanna toh A’ gam
hong tung dia thum mite i hih ziak in gilou bei dia thumte i hi. Gitlouhna a
beina dia i thum chiang in Pathian in gitlouna hihte tung ah diktak in vaihawm
hen chia i thumna ahi. Pathian’ itna leh A’ thu a ngeingaih uh leh Pathian in
ahehpihna langsak ding a, a ngeingaih kei uh leh bel ahihmangthang ding hi. “Toupa
na thuthu hihen, a dika vaihawmpa na hih bang in a dik in vai hong hawm in”
chithei chiat di’n Toupa’n hon houpih hen.
Gelhtu,
Liansuanthang H.
youngreformed@2023
0 Comments