“Valnou in bang
chi’n a hia a omdan a hih sianthou ding?
Na thu bangzel a a
omdan venghoih in”(Sam 119:9).
Thumapi:
Siangthoutak a hinkhua zat tuh hun
paisa leh tuhun a tuailaite haksatna ahi gige hi. Nidanglai a tuailiate
haksatna leh tulai a tuailaite haksatna a kibang kei hi. Nidanglai in tuailaite
lak ah kingaihsiatna, sep-le-bawl ahihkeileh lunggel hau lua in bahloh hithet
chihte kiza khollou hi. Himahleh, tulai in taihilhna leh aw khauh a zak chiang
un tuailaite khasia in kingaisia pahpah uhi. Kum 1980-2000 kikal tuailaite’n
LGBTQ or Gender Issue chihte a buaipih kei ua, himahleh, tulai in i lak mahmah
ah buaina pipen a suak maimahta hi. Huan, hun paisa leh tuhun in khamtheih ziak
in tuailai tampite a buai lai uhi. Khang chih buaina tuah kibangkim sipsip kei
mahleh mahni khang chiat in buaina i tuahte uh haksa sa in kipolah thei mahmah
hi.
Ut in ut kei le’ng, hiai bang
dinmun ah tuailaite i om uhi. Hiai bang dinmun ah i om lai in tuailaite’n i
hinna kemsiangthou ding in pan lak sawm in pindan (room) khat ah ei kia
omden ding, phone le omlou ding, laibu hoihte toh Bible kia toh om in sianthou
sawm in panla leng i hoih zou taktak diam? A polam ah pawtkhe lou in, kuamah
toh kithuah lou in om hileng, siangthou thei taktak diam? Huchibang in om mah
lehang i lungsim siangthou zou ding in ka gingta kei lai hi. Midang mitmuh in sianglou
in i kilangkha maithei, himahleh Pathian mitmuh in i siangzou taktak diam chih
dotna lianpi om hi.
I nek-le-dawnte, i thil zakte, i
thil ette, i thil hihte, i thil lunggulhte, siangthousak ding hih thil haksapi ahi.
I omna mun mahmah leng se khin ahihna ah tuailaite bang chi suahtak ding, bang
chi bang in hing in gamtang lehang huai huihkhi hoihloute’n hon semkha kei dia
chih tuh ngaih poimoh huai hi. A ziak tuh Pathian deihlam a khovel pailou mawk,
a deihlou lam a khovel huihkhi nung ahih chiang in lehlam a bangchi paiding
chih tuh gingtu khat a dia ngaih poimoh huaitak ahi. I suahtak theihna ding in
khovel huihkhi hatsang a hatzaw khat i belh ngai chihna ahi. Khemna sang a
hatzaw i belh ngai hi. Huai hatna leh pilna koi ah i muthei dia le? Pathian
thu/dante sim a zuihna ah i muthei uhi. Khovel paidan a pailou a haksat
hang in, a poimoh penpen ahi. Huaiziakin, i Laisiangthou in leng, “valnou in
bangchi’n a omdan a hihsiangthou thei dia?” ana chi hial hi.
I omdan i en a, i sianthoulouh
chiang in ei-le-ei nangawn i kining mahmah thei hi. “Hiaite kibawl kei leh, ki-en
kei leh, kisem kei leh, kine keileh, hichibang lungsim kinei kei leh ka omdan,
ka hindan siangthou deuh ding hiveh aw” i chih hun a om ding hi. I hindan
siangthoulou ahihlam kithei a, awlmoh a nei i hihleh hoih lotel ahi. Tuailai
tampi, hindan siangthoulou ah hing a, “ka omdan hoihlou ahi” chih leng pom
utlou, lungsim ah sianthou ding, tatdan ah sianthou ding chihte awlmoh vetlou a
om om uhi. Huai bangte tuh Pathian miit huailou lua hi. Pathian mi hih vailou
lua hi.
Pathian ta i hi chih i kitheih
masakna tuh “bang chidan in ka kikem siangthou thei dia? Ka lungsim ngaihtuahna
(moral) leh ka tatdan ah?” chihte lungsim a neihna ahi. “Ahhh….peih
mahmah khang,” khawng i chih leh tuh khawl zen a i kingaihtuah a ngai ding hi. Dinmun
leh khovel hoihloutak ah hindan siangthou a hin theihna ding omsun tuh.
“Pathian’ thu bangzel a hin ahi
(by living according to your word).”
Hinkhua siangthou neihtheih
dingdan tuh lungsim zautak neih a, mi gengen “aw” chih theihna ahi kei a (liberal
mind), lawm hoih neih masak, innkuan hoih ah khanlet masak, siamsinna
hoih neih, omdan hoihtak nei gige chihte a hi masa kei a, “Pathian’ thu bang
a hinna” ahi zaw hi.
Bang Ziaka Pathian’ Thu Sese?
(i) Pathian’
thu in ahoih leh hoihlou chiangtak in hon theitelsak hi. Khovel in thilteng
mahni ngaihdan ah kinga (subjective) a chih lai in Pathian’ thu in ahoih
leh hoihlou gamgi hon khensak hi (God shows us the standard of purity, so we
know what is right and wrong).
(ii) Pathian’
thu in i sianthou ding ziak hon hilh hi. A ziak a san bei a sianthou ding chih
ahi mok kei a, i sianthou ding ziak tuh i sianthouna tungtawn a Pathian’ thute
hoih leh pilna ahi chih a kitheihtheih ziak ahi. 1 Korinthte 1:18 ah, “Khros
thu zaw mangthang lelte a ding in haina ahi ngal a; ei hotdam lelte a di’n bel
Pathian thilhih theihna ahi zaw hi” a chi hi.
(iii) Pathian’
thu in sianthouna a haksatdan hon sinsak a (zuau genlou, thutak hon hilh)
huaiziak in kiging ding in hon hilh khol hi. Zuih ding (Instruction)
hoihtak hon pia hi. Setan bang a kikhem chihte omlou hi. Haksa leh leng a
dikmah Pathian in hon gen hi. A’ thu/dan bang a om mihing te’n haksa sa ding uh
ahi chih Pathian in a theihsa ahi a, huaiziak in ompihna hon chiamkhin hi.
Toupa thutakdan tuh “keimah ziak in sawina na tuak ding uh” hon chikhin hi.
(iv) Pathian’
thu in siangthouna vualzawlna ahihdan hon hilh hi. I sianthou chiang in ei a
ding in supna ahi kei a, ei a ding in metna ahi zaw hi. Pathian toh i kinaihsem
ding a, huai chiang in i lungsim a nuam ding a, i hinna a tawldam ding a, i kha
muang ding hi. Hiai thumte mihing lunggulhpente ahi.
“Pathian’ thu zuih haksa lua
bangziak a huai sese zuih poimoh ahia?” chih i lungsim ah a om maithei, Pathian
in hon gawt ut ziak a haksa sa pipi a Ama thu bang a i om ding deih ahi kei. Khelhna
apan i SUAHTAK ding, khelhna in hon HIHSIAT ding, khelhna in hon MANGBAT sak a,
hon ZAHLAK sak ding a deihlouh ziaka, A’ thu bangzel a om a, siangthou ding a
hon deih ahi zaw hi. Toupa’n hon it ziak a A’ thu bangzel a om dia hon deih
ahi zaw hi. Huaiziakin, Pathian’ thu bangzel a om ding tuh puakgik (burden)
bang a i ngaih ding ahi kei a, hamphatna (blessings) bang a i ngaih zawk
ding ahi.
Gentehna:
(i)
Juda (Nam 2) leh Israel (Nam 10) te tungtang ah
Pathian’ thu bangzel a hin apoimohna kichian mahmah hi. Israelte’n kumpi hoih
khat lel leng a nei kei ua, ahihhang in Judate’n kumpi hoih 8 tak a nei uhi.
Israelte a mangthang vek ua, Judate a saltanna ua pan a kik uhi.
Huchih ahihleh nam hoih leh hoihlou tehna bang ahi dia
le? Hiai a Juda kumpi mi 8-te, kumpi hoih a kichihna ziak tuh amau te’n amau
hun chiat ah Pathian’ thu ngai poimoh ua, huai banah mi’n thutak a alak ua, a
zuih theihna ding un sinsakna uang bawl leh kibawlphatna uangbawl uhi. Heziakiah
leh Josiah-te ngial in Pathian’ dante nasatak in hon ngaipoimoh ua, Temple ah
mite sinsak leh mite zak ding in a simkhesak ua, huai banah milim pathiante kiang
a kithoihna munte hih chimit siang sipsep sawm in panla ua, avek in suse dimdem
dektak uhi. Huchibang a agamtat ziak un Pathian’ dan ngai poimoh a, zui a, mite
kiang ah a sinsak ziak un, i Laisiangthou in KUMPI HOIH chiin a chiamteh a,
amau vaihawm sung un a nam-le-gam uh hoihtak in khang ua, galte apan bit uhi.
Pathian’ thu a kipuahthakna a bawldek lai un haksa sa mahmah
ding uhi. Mimal ah a sep ding uh tam ding a, politics vai ah a sep ding
uh tam ding, a deihloute apan demna tam mahmah ding hi. Hiai haksatnate leh
dounate sang in Pathian’ thu/dan zuih ngai poimoh zaw ua, Toupa a tung uah a kipak
hi. Eite’n Pathian’ dan/thute zuih leh ngaihkhok i sawmna ah a haksatna
tuamtuam tuak mah ni hilehleng poi sakei ni. Pathian ompihna tang a a hampha
dingte ei mah i hi uhi. Hun khat chiang in Pathian in, “Sikha hoih leh
muanhuai, NA HIH HOIH HI” hon chi ding hi. Hiai kan a zaknop ding khovel ah a
om nawn dia hia?
(i) Jesu’n,
“Lungkhamte a hampha uh; khamuan a om ding ahi ngal ua” (Matt 5:4) a chi hi.
Jesu gen ut ahihleh khelhna/mahni khelhna ziak a lungkham a, Pathian miit a tun
zohlouh ziak ua lungkham theite tuh mihampha a chihna ahi. Hichibang mite’n
khovel a om thildang teng sang in mahni khelhna mah ngaihkhawk pen in nei uhi. Hiai
banga lungkham theihna tuh lungkhamna hoih ahi.
Ahihleh lungkhamna hoih leh lungkhamna hoih lou bang chi’n i thei thei dia?
A dawnna tuh “Pathian thu toh a kituak hia? Pathian in siangthou a
chihte ah atel hia? Mite ginna bahsakthei ahi hia?” chihte ah theihtheih
hi. Mahni khelhna nangawn i ngaih poimohlouh chiang in a buaihuai petmah, i
siatgawpna ding nai mahmahta chihna ahi.
Mahni khelhna leh sianthou louhna ziaka lungkhamna i neih
leh Pathian in hon khamuan ding hi. I Laisiangthou in khamuanna hon chiam hi. Amaute
a ding in “Khros tung ah Jesu hong kikhai kang khin a, hong si a, tatna hon
bawlsakta hi” huai kia le ahi kei a, Nikhat ni chiang in “A mit khitui teng uh
Toupa’n nulsak ding a, khamuan in a om ding uhi” (Kil 21:4). Mahni khelhna
kisiktheilou a, lungkhamna ding neitheiloute tuh Toupa’n a utna bangbang ua om
ding in khahzan ding a, mangthang ding uhi. Toupa’n khelhna a hon khahzan khak
ding i lauh ding uh ahi.
Bang Ziaka Pathian’ Thu Banga
Om Ding?
1.
Johan 14:15, “No’n it uhleh ka thupiakte na zui
ding uh.”
2.
1 Peter 1:14, “Ta thumangte bang in, na
theihlouh lai un ana nidang lai duhgawlna uh bang a omlou in.”
3.
Nasepte 5:29, “Himahleh, Peter leh sawltakte’n,
Mihing’ thu sang in Pathian’ thu i man a kiphamoh zaw hi.
4.
1 Johan 5:3, “Pathian i itna uh hiai ahi, a
thupiakte i zuihna; a thupiakte tuh a haksa ngal kei a.’
5.
Luka 6:46, “Huan nou bang ding a, ka gente
hihloupi a, Toupa, Toupa, hon chi na hi ua?
Thutawpna:
Paul Washer in hichiin a gen hi: “Mi
tampitak in Christianity (gingtu hinkhua) i chih tuh vangam kaina ding
a, thilhoih i huatte hih teitei a, thil gilou i deihte tawpsan teitei ahi a chi
uhi. Huai thil dik ahi kei, huchibang tuh sahkhomi hih kawm a mangthang hilaite
(piangthakloute) ngaihdan leh omdan ahi. Khristian (gingtu) i chihte tuh lungtang
khek a om a, duh-le-deih athak a neite ahi uhi.”
Pathian’ thu bang
a hindan kemsiangthou thei ding in Toupa’n hon vualzawl hen.
Gelhtu,
Liansuanthang H.
youngreformed@2024
0 Comments